Một nội dung đáng chú ý, gây nhiều
tranh cãi trong hội thảo về pháp luật luật sư do Ủy ban Tư pháp của Quốc
hội phối hợp Dự án hỗ trợ thực hiện chính sách của Canada (PIAP) tổ
chức là nên bỏ hay giữ thủ tục cấp giấy chứng nhận bào chữa...
Với nhiều luật sư, thủ tục này đã và đang bị một số
cán bộ tố tụng biến thành một rào cản đối với hoạt động hành nghề. Trong
nhiều năm qua, hầu như ở hội thảo nào có liên quan đến nghề luật sư
cũng xuất hiện điệp khúc than thở của các luật sư về chuyện bị làm khó
ngay từ khâu xin cấp giấy chứng nhận.
Bỏ hay giữ: Còn tranh cãi
Luật sư Nguyễn Văn Chiến (Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư
TP Hà Nội) đề nghị bỏ luôn thủ tục này. Ông nhận xét, so với Bộ luật Tố
tụng hình sự cũ thì quy định về cấp giấy chứng nhận người bào chữa như
hiện nay là một bước lùi, gây khó khăn cho quá trình hành nghề của luật
sư.
Không đồng ý, ông Trần Văn Độ (Phó Chánh án TAND Tối
cao) nói Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành có quy định những trường hợp
không được bào chữa. Do vậy vẫn cần phải có thủ tục xem xét để công nhận
tư cách bào chữa. Mặt khác, xuất phát từ trình độ dân trí, hiểu biết
pháp luật và thực trạng của đội ngũ luật sư thì việc giữ nguyên thủ tục
cấp giấy chứng nhận người bào chữa là cần thiết.
Việc bỏ hay giữ cấp giấy chứng nhận bào chữa cho luật sư vẫn còn những ý kiến khác nhau. Ảnh: HTD
Bà Nguyễn Thị Thủy (Viện phó Viện Khoa học kiểm sát
VKSND Tối cao) cũng cho rằng các quy định về cấp giấy chứng nhận bào
chữa hiện nay đang phù hợp với các quy định pháp luật khác. Việc hành
nghề của luật sư bị làm khó khi làm thủ tục cấp giấy chứng nhận người
bào chữa là do thực thi của một số cán bộ tố tụng chứ không phải do bản
thân quy định có vấn đề.
Luật sư Nguyễn Toàn Thiện (Chủ nhiệm Đoàn Luật sư
tỉnh Bình Thuận) góp ý: Nếu cứ giữ nguyên như hiện nay thì phải có biện
pháp buộc các cơ quan tố tụng phải đảm bảo thời hạn cấp giấy như Luật
Luật sư quy định là không quá ba ngày.
Giấy chứng nhận có giá trị đến đâu?
Phó Chánh án TAND Tối cao Trần Văn Độ đề xuất cần
phải có quy định cụ thể rằng giấy chứng nhận người bào chữa có giá trị
trong suốt quá trình giải quyết vụ án, từ giai đoạn điều tra, truy tố
đến xét xử. Hiện nay việc xác định giá trị của giấy chứng nhận trong các
giai đoạn tố tụng phụ thuộc vào cơ quan tố tụng. Với các luật sư tham
gia bào chữa chỉ định, chỉ cần một giấy chứng nhận là họ có thể tham gia
từ đầu đến cuối vụ án. Tuy nhiên, với rất nhiều trường hợp khác, trong
mỗi giai đoạn tố tụng, luật sư lại phải xin cấp giấy chứng nhận mới
tương ứng. Việc này đang gây ra nhiều khó khăn cho hoạt động của luật sư
vì tốn rất nhiều thời gian, công sức.
Đồng tình, Đại tá Đoàn Tất Kinh (Phó Chánh Văn phòng
Cơ quan CSĐT Bộ Công an) cũng cho rằng hiện luật sư còn bị làm khó khi
phải xin nhiều giấy chứng nhận cho mỗi giai đoạn tố tụng tương ứng. Việc
cấp giấy chứng nhận cần phải có sự thống nhất về giá trị sử dụng. Vì
vậy, giấy chứng nhận chỉ nên cấp một lần và có giá trị xuyên suốt trong
quá trình giải quyết vụ án, trừ trường hợp bị thay đổi hoặc bị thu hồi.
Những chiêu “hành” luật sư hiện nay
Trước hết là chuyện
đòi hỏi các loại giấy tờ không có trong quy định. Theo Luật Luật sư, để
được cấp giấy chứng nhận người bào chữa, luật sư chỉ cần nộp cho cơ quan
tố tụng thẻ luật sư, giấy yêu cầu luật sư của khách hàng, giấy giới
thiệu của tổ chức hành nghề luật sư, của chi nhánh tổ chức hành nghề
luật sư hoặc của đoàn luật sư. Tuy nhiên, nhiều nơi lại đòi luật sư phải
cung cấp cả chứng chỉ hành nghề luật sư, hợp đồng dịch vụ pháp lý của
luật sư với khách hàng, thủ tục bị can xác nhận đồng ý nhờ luật sư hoặc
đề nghị thân nhân giải trình làm sao biết luật sư để mời. Thậm chí có
nơi còn truy hỏi về chứng từ nhận thù lao của luật sư...
Tiếp đó là chuyện vi
phạm thời hạn luật định. Luật Luật sư quy định thời hạn cấp giấy chứng
nhận tham gia tố tụng cho luật sư không quá ba ngày nhưng hầu như các cơ
quan tố tụng đều vi phạm, trừ trường hợp bào chữa theo chỉ định. Luật
sư phải đi lại nhiều lần mới được cấp giấy, thậm chí có trường hợp ở
giai đoạn điều tra, sau nhiều lần đi lại xin cấp giấy, luật sư còn bị từ
chối thẳng thừng với lý do bị can (bị tạm giam) không đồng ý cho luật
sư bảo vệ mình (có kèm cả “giấy trắng mực đen” do bị can viết hẳn hoi).
Theo các luật sư,
gian nan nhất vẫn là khâu xin tham gia tố tụng ở giai đoạn điều tra. Ở
các giai đoạn tố tụng sau đó như truy tố, nhất là xét xử thì VKS, tòa án
tỏ ra dễ dàng hơn. Tuy nhiên, ngay cả ở giai đoạn xét xử, cũng có tòa
nhanh, tòa chậm, tòa khó, tòa dễ trong việc đòi hỏi các giấy tờ phải nộp
để xét cấp giấy chứng nhận người bào chữa.
Gây cản trở thì giữ làm gì?
Ở Canada không có
thủ tục cấp giấy chứng nhận người bào chữa như các bạn. Tôi nhận thấy
thủ tục cấp giấy chứng nhận này là một thủ tục gây cản trở hoạt động của
luật sư. Việc bỏ hay giữ thủ tục cấp giấy chứng nhận là tùy vào việc
đánh giá xem bỏ tốt hay giữ lại sẽ tốt hơn. Nếu gây cản trở cho hoạt
động của luật sư thì chúng ta nên giữ lại làm gì? Chỉ khi chúng ta đã
thực sự chấp hành tốt các quy định liên quan đến việc cấp giấy giấy
chứng nhận, làm cho thủ tục này thực sự trở thành một công cụ hữu hiệu
giúp cho hoạt động của luật sư được thuận tiện thì tôi nghĩ mới nên giữ
lại. Còn nếu hiệu quả của nó không có mà ảnh hưởng tiêu cực nhiều hơn
thì tôi cho rằng nên bỏ thì tốt hơn.
Luật sư KENSI GOUNDEN, Đoàn Luật sư British Columbia (Canada)
Bỏ là đúng
Bỏ thủ tục cấp giấy
chứng nhận người bào chữa trong tố tụng hình sự là hoàn toàn đúng. Không
có lý gì khi luật sư thực hiện quyền bào chữa của công dân được Hiến
pháp quy định mà lại phải đi “xin xỏ” các cơ quan tố tụng. Vô lý quá! Ở
các nước khác không hề có thủ tục cấp giấy như chúng ta.
Luật sư PHAN TRUNG HOÀI, Ủy viên Ban Thường vụ Liên đoàn Luật sư Việt Nam |
HỒNG TÚ Theo PL VN
|